Η συμπόνια για τον εαυτό μας και γιατί είναι σημαντική
Η συμπόνια για τον εαυτό ή αλλιώς αυτοσυμπόνια είναι η τάση να δείχνουμε κατανόηση και καλοσύνη στον εαυτό μας όταν περνάμε δύσκολα, όταν αποτυγχάνουμε σε κάτι ή όταν δεν μας αρέσει κάτι σε εμάς. Αντί να κριτικάρουμε τον εαυτό μας για τις αποτυχίες, αναγνωρίζουμε τη δυσκολία της κατάστασης και αναρωτιόμαστε πώς μπορούμε να φροντίσουμε τον εαυτό μας εκείνη τη στιγμή.
Η αυτοσυμπόνια ως πρακτική είναι ιδιαιτέρως χρήσιμη γιατί ερευνητικά φαίνεται ότι τα άτομα που συμπονούν τον εαυτό τους υποφέρουν λιγότερο και έχουν καλύτερη ψυχική υγεία.
Τα τρία χαρακτηριστικά της συμπόνιας για τον εαυτό
1. Η προσπάθεια να μην κριτικάρουμε αυστηρά τον εαυτό μας
Αυτοσυμπόνια σημαίνει να αναγνωρίσουμε το ότι η αποτυχία και οι δυσκολίες είναι μέρος της ζωής και να μην κριτικάρουμε συνεχώς τον εαυτό μας που τις βιώνει ή που δεν ανταποκρίνεται σε αυτές όπως ιδεατά θα θέλαμε. Το να κατηγορούμε τον εαυτό μας επειδή υποφέρει συνήθως επιφέρει περισσότερο άγχος και απογοήτευση. Η αυτοσυμπόνια έρχεται σαν μια πρόταση να αποδεχθούμε τις δυσκολίες της ζωής αλλά και το πώς τις χειριζόμαστε.
2. Η αντιμετώπιση των δυσκολιών ως μέρος της συνολικής ανθρώπινης εμπειρίας
Ο εκνευρισμός και η ματαίωση που συχνά νιώθουμε αν τα πράγματα δεν πάνε ακριβώς όπως πρέπει συχνά συνοδεύεται από μια αίσθηση απομόνωσης. Η αυτοσυμπόνια αντιθέτως εμπεριέχει την αναγνώριση ότι είναι ανθρώπινο να υποφέρει κανείς και την αναγνώριση ότι η αποτυχία είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης μας.
3. Η ενσυνειδητότητα
Τρίτο στοιχείο της συμπόνιας για τον εαυτό είναι η διάθεση να παρατηρήσουμε τα αρνητικά μας συναισθήματα και τις αρνητικές μας σκέψεις όπως είναι, χωρίς να προσπαθούμε να τα διώξουμε ή να τα καταστείλουμε. Αυτό είναι η ενσυνειδητότητα, η κατάσταση, δηλαδή, στην οποία δεν προσπαθούμε να αποφύγουμε τις επώδυνες εμπειρίες αλλά ούτε και τις μηρυκάζουμε ώστε να γίνονται τιμωρητικές.
Η αυτοσυμπόνια δεν είναι αυτολύπηση ούτε αυτο-επιείκεια
Η αυτολύπηση είναι μία κατάσταση απομόνωσης και μια κατάσταση στην οποία τα προβλήματά μας μεγεθύνονται με αποτέλεσμα το να υποφέρουμε. Σε αντίθεση με τη συμπόνια για τον εαυτό, όταν νιώθουμε ότι μας λυπόμαστε, τα συναισθήματά μας σχετίζονται κυρίως με την παθητικότητα και την τιμωρητικότητα προς τον εαυτό μας. Οπότε δεν δείχνουμε συμπόνια όταν λυπόμαστε τον εαυτό μας, αντιθέτως είμαστε ιδιαιτέρως αυστηροί μαζί του.
Από την άλλη, συχνά δηλώνουμε ότι δεν θέλουμε να νιώσουμε αυτοσυμπόνια γιατί δεν θέλουμε να είμαστε επιεικείς με τον εαυτό μας. Στόχος μας είναι να κινητοποιηθούμε και ο καλύτερος τρόπος για να το πετύχουμε αυτό θεωρούμε ότι είναι το να είμαστε αυστηροί με τον εαυτό μας. Θεωρούμε λανθασμένα ότι η αυτοσυμπόνια είναι μια μορφή υπεκφυγής και ότι αν αφεθούμε δεν θα πετύχουμε τους στόχους μας. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση συχνά έχει τα αντίθετα αποτελέσματα αφού τελικά παραμένουμε ακινητοποιημένοι/-ες από την τόσο μεγάλη αυστηρότητα προς τον εαυτό. Δεν δημιουργούμε ασφαλείς συνθήκες να αλλάξουμε όταν το μόνο που κάνουμε είναι να μας τιμωρούμε για τις αδυναμίες και τα λάθη μας.
Η σχέση της αυτοσυμπόνιας με την αυτοπεποίθηση
Πολύ συχνά ακούμε σαν προτροπή την ανάγκη να έχουμε αυτοπεποίθηση. Παρόλο που η πίστη στον εαυτό μας και στην αξία μας είναι σημαντική, η αυτοπεποίθηση συχνά εξαρτάται από τις επιτυχίες ή τις αποτυχίες μας ή από επιθυμητά χαρακτηριστικά. Αν αποτύχουμε σε κάτι, αν ακούσουμε μία άσχημη κριτική ή αν συγκριθούμε με κάποιον άλλο το αίσθημα της αυτοπεποίθησης μπορεί να μεταβληθεί. Ή μπορεί στην προσπάθειά μας να μην μεταβληθεί, να αρνηθούμε να αξιολογήσουμε την κατάσταση ξεκάθαρα.
Η συμπόνια για τον εαυτό δεν εξαρτάται από εξωτερικές συνθήκες. Όπως αναφέρει και η Neff «οι άνθρωποι νιώθουν αυτοσυμπόνια γιατί όλα τα ανθρώπινα όντα αξίζουν συμπόνιας και κατανόησης, όχι γιατί διαθέτουν κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά». Αυτός είναι και ο λόγος που στην ψυχοθεραπευτική πρακτική η αυτοσυμπόνια είναι κάτι που προσπαθούμε να ενισχύσουμε, διότι σε σχέση με την αυτοπεποίθηση, η αυτοσυμπόνια σχετίζεται με μεγαλύτερη ψυχική ανθεκτικότητα, με ακριβή εικόνα για τον εαυτό και με καλύτερες διαπροσωπικές σχέσεις.
Πηγές
Kristin Neff (2019). Self-compassion. Retrieved from https://self-compassion.org/
Καρακασίδου, Ε. (2017). Υλοποίηση προγράμματος εκπαίδευσης στην αυτοσυμπόνια και εφαρμογή του σε ομαδικό πλαίσιο (διδακτορική διατριβή). Ανακτήθηκε από https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/42634