Τι είναι η φεμινιστική θεραπεία και η θεραπεία με την οπτική του φύλου;
Οι γυναίκες αποτελούν σταθερά την πλειονότητα των ατόμων που επισκέπτονται συμβουλευτικούς σταθμούς, κέντρα ψυχικής υγείας, ψυχιατρικούς οργανισμούς ή ιδιώτες ψυχολόγους. Ωστόσο, η γυναικεία εμπειρία, η εμπειρία διαφορετικών από τις κυρίαρχες ταυτοτήτων φύλου και ο τρόπος που το φύλο συνδέεται με την ψυχική οδύνη έχουν μικρή θέση στην παραδοσιακή θεωρία και πρακτική της ψυχοθεραπείας και της ψυχολογικής κλινικής πρακτικής εν γένει. Αντιθέτως, υπάρχει η τάση να εμφανίζεται η ψυχολογική και ψυχιατρική θεωρία και πράξη ως ουδέτερη σε σχέση με το φύλο, με αποτέλεσμα τα θέματα των γυναικών και των άλλων έμφυλων μειονοτικών ομάδων να γίνονται αντιληπτά ως ειδικές περιπτώσεις ενός γενικευμένου κανόνα. Μία τέτοια περιθωριοποίηση της ανθρώπινης εμπειρίας οδηγεί στο να παραβλέπονται οι ανάγκες των γυναικών και των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, γεγονός που έχει επιπτώσεις στη θεραπευτική και ψυχική τους στήριξη.
Η φεμινιστική ψυχοθεραπεία και συμβουλευτική, όπως και η φεμινιστική ψυχολογία, προέκυψαν ως αποτέλεσμα της επίγνωσης σχετικά με την έμφυλη ανισότητα καθώς και ως ανάγκη διεκδίκησης μίας περισσότερο ισότιμης οπτικής στην ψυχική υγεία αλλά και εκτίμησης της γυναικείας εμπειρίας. Στη φεμινιστική θεραπεία θέματα όπως, το φύλο, οι δυναμικές ισχύος και το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο βρίσκονται στο επίκεντρο της θεραπευτικής διαδικασίας. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα πλαίσιο αξιών και έναν διαφορετικό τρόπο ύπαρξης μέσα στο θεραπευτικό πλαίσιο και όχι για συγκεκριμένες θεραπευτικές τεχνικές. Επομένως, η φεμινιστική θεραπεία μπορεί να προσαρμοστεί σχεδόν σε όλες τις διαφορετικές θεραπευτικές προσεγγίσεις.
Η ύπαρξη ευελιξίας όμως δεν καθιστά εύκολο αυτό το εγχείρημα. Στην πράξη, η φεμινιστική συμβουλευτική δεν είναι μία θεραπευτική προσέγγιση με την προσθήκη της κατανόησης του παράγοντα του φύλου, αλλά αποτελεί μία βαθιά επίγνωση του τρόπου με τον οποίο κοινωνικές κατηγορίες όπως το φύλο, οι ταυτοτητες φύλου, η εθνικότητα, το οικονομικό επίπεδο και ο σεξουαλικός προσανατολισμός, επηρεάζουν τις ζωές γυναικών και ανδρών, αλλά και μία διαρκής εξέταση και αξιολόγηση των προσωπικών αξιών του/της ψυχολόγου.
Παρότι οι φεμινιστικές θεραπείες προσανατολίζονται κυρίως στις εμπειρίες των γυναικών, το πεδίο εφαρμογής επεκτείνεται και στους άνδρες και μπορεί μάλιστα να είναι και αρκετά βοηθητικό, αφού τα ζητήματα της εξουσίας, της ενδυνάμωσης και της ανάπτυξης μίας φεμινιστικά προσανατολισμένης ταυτότητας σαφώς αφορούν άτομα όλων των ταυτοτήτων φύλου και των σεξουαλικών προσανατολισμών.
Η φεμινιστική θεραπεία δρα υπό συγκεκριμένες αρχές οι οποίες περιλαμβάνουν την αναγνώριση του πολιτικού χαρακτήρα που έχουν τα προσωπικά προβλήματα, την ανάγκη για ισότιμη σχέση μέσα στο θεραπευτικό πλαίσιο, τη συνολική κατανόηση της ψυχικής οδύνης μέσα από διαφορετικές μορφές ανισότητας πέραν του φύλου και την εκτίμηση στις εμπειρίες των γυναικείων ταυτοτήτων.
Βιβλιογραφία και περισσότερες πληροφορίες
Brown, L. S. (2010). Feminist therapy. Washington DC: American Psychological Association.
Chaplin, J. (1999). Feminist counselling in action (2nd ed.). London: Sage.
Καστράνη, Θ. & Δεληγιάννη-Κουϊμτζή, Β. (υπό δημοσίευση). Η συμβουλευτική γυναικών και η συμβουλευτική με την οπτική του φύλου. Στο Χ. Αθανασιάδου (Επ.), Συμβουλευτική ψυχολογία: Έρευνα και εφαρμογές στην Ελλάδα. Αθήνα: Gutenberg.